همه ما بارها بر روی این کره خاکی شاهد رخداد حوادث گوناگونی بوده ایم که دسته ای با تکامل اجتماعی انسان رخ نشان داده اند که می¬توان در جهت کنترل آن¬ها اقدام کرد و دسته دیگری از حوادث وجود دارند که انسان در وقوع آن¬ها دخیل نیست و کنترلشان از دست انسان خارج است، فقط گاهی می¬توان شدت اثرات این بلایا را کاهش داد. در صورت عدم مطابقت محیط زندگی ما با عوامل مخرب این رویدادها، وقوع آن¬ها می¬تواند موجب بروزخسارات زیادی شود، پس واضح است که باید به فکر بهبود زیر ساخت¬ها باشیم، باید طوری آن¬ها را بسازیم که در مقابل این حوادث کمترین زیان را متحمل شویم، این طرز ساخت نیاز به علم و آگاهی در این زمینه و شناسایی عوامل آسیب دارد، به هرحال برای رسیدن به بهترین شرایط ممکن در زمان وقوع حوادث باید از همین حالا به فکر مدیریت قبل، حین و بعد از وقوع آن¬ها باشیم. در قدم اول، شناسایی عوامل آسیب در محیط طبیعی موردنظر می¬باشد، یکی از عوامل موثر در آسیب¬پذیری محیط در برابر مخاطرات این است که انسان امروزی بدون توجه به حفظ و نگهداری اکوسیستم¬های طبیعی با فشاری بیش از توان زیست محیطی منطقه به تخریب محیط¬های طبیعی پرداخته و حیات طبیعی را با مشکل مواجه کرده است، همانند کاهش پوشش گیاهی و قطع بی رویه درختان که در رویارویی با مخاطرات طبیعی همچون سیل ما را به زحمت می¬اندازد و این دستکاری در طبیعت همچنین موجب افزایش آلودگی هوا نیز می¬گردد که جامعه امروز ما، روزانه با مسأله آلودگی هوا دست و پنجه نرم می¬کنند، در نتیجه باید احیای زیر ساخت¬های طبیعی مورد بررسی قرار گیرند. در گام بعدی نیز می¬توان به شناسایی عوامل آسیب در جامعه پرداخت، یکی از عوامل موثر در آسیب¬پذیری جامعه، عدم مطابقت زیرساخت¬های معماری با حوادث طبیعیِ معمول است و همچنین ورود جوامع به محدوده¬های مستعد خطر نظیر سواحل، سیلاب¬دشت-ها، مناطق زلزله خیز و مناطق آلوده نیز از عوامل موثر در افزایش خسارات خواهد بود. حال آنکه امروزه بحث توسعه پایدار مطرح هست و بهبود زیرساخت¬های جامعه در راستای توسعه پایدار به ما کمک خواهد کرد که شاهد بهترین بازده از عملکرد خود باشیم، همان¬گونه که تعامل محیط و معماری و تأثیر دوسویه آن¬ها بر یکدیگر با عنوان معماری پایدار مورد توجه صاحب نظران می¬باشد. اما در بطن تمام این بهبودهای زیرساختی که باید مد نظر قرار گیرند، ساختن جامعه ای آگاه، آماده و تاب آور در رویارویی با بلایای طبیعی بسیار با اهمیت می¬باشد، پس هدف اصلی ما باید توانمند سازی جامعه برای تاب آوری در برابر مخاطرات باشد که این مورد نیز باید در راستای توسعه پایدار صورت گیرد به این معنی¬که این توانمند سازی¬ها و بهبود وضعیت کنونی، توانایی نسل¬های آینده در تأمین نیازهایشان را به خطر نیندازد. امروزه در بسیاری از سازمان¬ها در سراسر دنیا این بحث با عنوان مدیریت بحران مد نظر مسئولان سازمانی قرار گرفته است. بی ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎن¬های بزرگی چون سازمان جهانی صلیب سرخ و هلال احمر نیز با تکیه بر چهار اصل مدیریت بحران شامل پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی، در برخورد با ﺑﺤﺮﺍﻥ آسیب¬های ناشی از آن را به حداقل می¬رسانند. امروزه مدیران بحران بجای افزایش قدرت مواجهه با خطرها به بهبود تاب آوری جوامع روی آورده اند. متأسفانه هزینه‌های اختصاص داده شده به مدیریت بحران در واحدهای مختلف بسیار اندک هستند اما به هرحال مدیران بحران، باید در برنامه‌های کاهش مخاطرات آینده، بر آموزش نهادها و جوامع شهری برای کاهش ریسک مخاطرات و افزایش توانایی جامعه برای مواجهه مؤثر و کارآمد با حوادث تمرکز کنند، چون آن¬ها به عنوان اعضایی که بیشترین مسئولیت را در ساخت جامعه ای تاب آور دارند، مطرح می¬شوند و در صورت ایجاد آمادگی¬ها، جامعه قادر خواهد بود در برابر شوک¬های شدید بدون آشفتگی فوری یا خسارات دائمی، ایستادگی کند. امروزه این آموزش¬ها در قالب طرح ملی خانواده آماده در مخاطرات (خادم) در معاونت آموزش، پژوهش و فناوری جمعیت هلال احمر طراحی و هم اکنون در منصه اجراست و رسالت این طرح آموزش همگانی و نهادینه کردن آموزش¬ها در کوچکترین واحد جامعه یعنی خانواده‌هاست تا در آینده ای نه چندان دور شاهد درصد بالایی از خانواده‌های آگاه، آماده و مقاوم در برابر مخاطرات باشیم. /زینب فیضی خبرنگار داوطلب جمعیت هلال احمر شهرستان ساوه